Mijnverleden

De nalatenschap, documenten en verhalen met betrekking tot het mijnverleden van Eisden en omgeving.

za 9 september 2023 van 14 tot 20 uur

Kom naar het Koninginnenpark kennismaken met verschillende verenigingen die zich voorstellen.

Naast eten en drinken is er dans, muziek, scouts, enz.

GRATIS INKOM

Stichting Erfgoed Eisden en Tuinwijk 2020 staan er ook met hun eigen stand.

Bij onze stand kan je koopjes doen van historische boeken en publicaties die we nog op voorraad hebben.

Ook dit jaar zorgt ECRU-Mijnerfgoed voor een mooie herinnering voor de deelnemers aan de Open Monumentendag. De bezoekers aan de infostand van de Stichting Erfgoed Eisden, op zaterdag 9 september en de deelnemers, op zondag 10 september, op Open Monumentendag, aan de rondleidingen in de Sint Barbarakerk van de partij zijn of de toren van deze kerk bezoeken, kunnen een dergelijke dubbele zichtkaart als herinnering meenemen.

De mooie dubbele zichtkaart van ECRU-Mijnerfgoed met ludieke informatie over dit indrukwekkende Eisdense monument.

In onze groene Tuinwijk zal ter gelegenheid van Open Monumentendag, de Sint Barbarakerk, het grootste en imposantste overblijfsel van ons mijnverleden, open gesteld worden voor het publiek. Ook de toren zal toegankelijk zijn.

Zie ook Portaal Openmonumenten dag

Gebouwd tussen 1934 en 1936 is deze parochiekerk wel het meest imposante monument in de hele Maaskant. Met zijn 54 m hoge toren overheerst hij het hele gebied en is het ook het hoogste uitkijkpunt voor een grandioos panorama op de Maasvallei.

Middels prestigearchitectuur wilde de mijnmaatschappij een beeld oproepen van voorspoed, macht en aanzien en zo het imago van de kolenmijn verbeteren.

In die periode was ook de macht van de katholieke kerk nog zeer groot. De parochiekerk moest voldoende ruimte bieden zodat elke inwoner op zondag de erediensten kon bijwonen. Maar ook verschillende mijlpalen in een katholieke beleving vonden plaats in de kerk. Denk aan doopsel, communie, vormsel, huwelijk en begrafenis. Tijdens de vele katholieke feestdagen was de parochiekerk ook een ontmoetingsplaats van de multiculturele tuinwijk bewoners.

Onze gidsen organiseren de rondleidingen in de Kerk.
Gelijktijdig zal Tuinwijk2020 alles in goede banen leiden voor een bezoek aan de kerktoren.

Ter gelegenheid van deze dag zorgt ECRU Erfgoed voor een mooie serie postkaarten
ontdek jij de imposante Sint-Barbarakerk?

Als voorbereiding kun je onze webpagina over de Sint Barbara kerk bezoeken.

Zondag 10 sep 2023
Rondleiding met gids in de kerk.

10:00 – 12:00
14:00 – 16:00
16:00 – 18:00
Vooraf reserveren is verplicht
Het startpunt van de rondleiding is bij
het monument “De koolputters”

Kerktoren bezoek

Dezelfde uur tijden maar bezoek is doorlopend.
Vrije toegang geen reservering

Reservering Rondleidingen

Rik Cops

Secretaris

Gidsen- en  Archief planning bezoekersregeling
Tel. nr.: 089 760 007
OF
info@erfgoedeisden.be



Vanaf 15/10/2022 was deze tentoonstelling in het Cultureel Centrum zeer succesvol en werd daarom meerdere keren verlengd. 16/06/2023 was de laatste bezoekdag. Maar omdat de foto collectie zo uniek en waardevol was heeft onze stichting besloten om deze tentoonstelling een 2de leven te geven.

Met instemming van Luc Vanderputte, voorzitter van de kerkfabriek Eisden-Tuinwijk is de tentoonstelling terug opgebouwd in de winterkapel van de Sint Barbarakerk. Daar kan ze op afspraak en bij geleidde bezoeken bezichtigd worden. Tijdens Open Monumentendag op 10 sept zal 100 jaar Charbonnage in de winterkapel weer tentoongesteld worden.

Basisschool Triangel Maasmechelen 22 mei 2023

Op 22 mei sloten de leerlingen van het 5de leerjaar hun project over WOII af met een presentatie van foto’s uit het archief van de stichting Erfgoed Eisden . Jan Kohlbacher vertelde hierbij hoe hijzelf, als vierjarig kind bij het begin van de oorlog, die oorlogsjaren samen met zijn ouders en vriendjes heeft beleefd. Naast zijn eigen ervaringen gaf Jan ook toelichting bij tientallen  authentieke foto’s uit Maasmechelen die gemaakt zijn tijdens deze oorlogsjaren. Vele onderwerpen passeerden de revue: De honger, schuilkelders, smokkelaars, krijgsgevangenen, verzetsstrijders, Jodenvervolging, bombardementen,  bevrijding … De leerlingen stelden tussendoor ook vragen zodat het geheel een zeer boeiende belevenis geworden is zeker als je beseft dat de dagelijkse actualiteit van bombardementen en vluchtelingen onze huiskamers binnen komt.

Foto’s basisschool Triangel

Jaarlijks wordt St. Barbara gevierd in de Mijncité van Eisden. Deze viering begint met een herdenkingsmis voor de overleden mijnwerkers in de St. Barbara kerk van de Tuinwijk. Dit jaar werd Vaderlands dichter Mustafa Kör uitgenodigd om zijn gedicht “Mijnvrouwen” voor te dragen tijdens de misviering.

Op voorstel van Tuinwijk2020, Stichting ErfgoedEisden en de Mijnwerkers-Brancardiers kreeg Mustafa Kör, Dichter des Vaderlands de opdracht om een gedicht te schrijven als hulde aan de mijnwerkersvrouw

Hieronder kunt u het gedicht, voorgedragen door Mustafa Kör, (her) beluisteren. Dit is opgenomen in het Museum van de mijnwerkerswoning na de misviering. Mustafa zelf is een mijnwerkerszoon opgegroeid in Opgrimbie. Dus hij heeft het mijnwerkers bestaan van dichtbij ervaren. Meer info over Mustafa Kör vind je met deze link.

Het standbeeld van de mijnwerkersvrouw

Ter info de sculptuur van de mijnwerkersvrouw is in 2013 ingehuldigd als waardering voor de rol en de inzet van de vrouwen in mijnwerkersgezinnen. Voor meer duiding bekijk het filmpje hieronder. Het beeld staat tentoongesteld in het Cultureel Centrum. Lang is er naar een geschikte plaats gezocht voor dit standbeeld. Uiteindelijk zou het het opgesteld worden tijdens de geplande vernieuwing van het bezoekerscentrum aan de schachtbok van de mijn (vlak achter het Terhills Hotel).

Meer weten over Sofie Muller klik hier (onder het menu punt “Work” vind je ook de mijnwerkersvrouw.)

In het Cultureel Centrum Maasmechelen kan men een collectie van St Barbara beelden en medailles bezichtigen. Op een scherm tussen de beelden verklaart Jan Kohlbacher in een infofilmpje het leven en de betekenis van deze populaire patrones voor de gevaarlijke beroepen.

Naast de tentoonstelling van 100 jaar Charbonnage kan men ook een selectie van Sint Barbara beelden en medaillons bezichtigen uit de indrukwekkende persoonlijke verzameling van Jackie Martens (penningmeester van onze stichting). Trouwens ook op het scherm tussen de uitleg van Jan Kohlbacher kan men delen van deze collectie zien. Jackie is al in sinds zijn jeugd begeesterd door het verhaal van deze patrones. Zo begon hij als kind al voorwerpen met beeltenissen van St Barbara te verzamelen. Overal waar hij kwam, in binnen- en buitenland ging hij op zoek naar St Barbara. Aangezien deze patrones over de hele wereld zeer populair is, kwam hij zelden zonder zijn St Barbara thuis.

Hier onder kun je het infofilmpje (met Jan Kohlbacher) bekijken wat ook op de tentoonstelling getoond wordt. Het filmpje op de tentoonstelling is recht opstaand (zoals bij een smartphone) . Dit is de liggende versie (zoals bij TV-of computerscherm).

Foto’s en video Robert Szostek

Tentoonstelling (verlengd tot 15 mei)

de mijn van Eisden in beelden

100 jaar geleden – op 7 september 1922 – ging de mijn van Eisden officieel in
productie. Daarom zetten Tuinwijk2020 en de Stichting Erfgoed Eisden (SEE)
de mijn dit najaar in de spots met eerder al de muurschildering aan het
kerkplein. Zaterdag bent u welkom op de opening van een fototentoonstel­
ling in het cultuurcentrum.
Archivaris Jan Kohlbacher, tentoonstellingsmaker Mare Milissen en hun team
putten uit het omvangrijke beeldarchief van de SEE om de bezoekers een
beklijvend beeld te geven van de mijn in de 64 jaar dat ze operationeel was:
zowel van de bovengrond, van het kanaal tot en met de terrils, als van het
echte mijnwerk in de ondergrond op dieptes tot 780 meter. Ook de vijftien
jaar van opbouw tussen 1907 en 1922, en de herbestemming van de mijnsite
na de sluiting in 1987 komen aan bod

TENTOONSTELLINGSPERIODE
Maandag 17 oktober 2022 – Zaterdag 15 mei 2023

OPENINGSUREN
maandag tot vrijdag van 10 tot 12 uur en van 13 tot 20 uur
zaterdag van 8 tot 12 uur
gesloten op zondag en op 1, 2, 11, en 15 november

ORGANISATIE
Tuinwijk2020 en de Stichting Erfgoed Eisden
i.s.m. Cultuurcentrum, de Dienst Erfgoed & Cultuur en
de Gemeente Maasmechelen.

fotoboek 100 jaar charbonnage

Ter gelegenheid van dit evenement is er voor de liefhebbers ook een prachtig fotoboek samengesteld.

Meer info over de prijs en waar je het kunt kopen vind je met deze link

Op 7 september 1922 zijn voor het eerst steenkolen uit de kolenmijn van Eisden vertrokken naar een klant...

Daarom staat deze open monumentendag ook in het teken van dit evenement nu exact 100 jaar geleden. Vergeet zeker niet onze nieuwe trekpleister aan het kerkplein te bezichtigen. De indrukwekkende muurschildering ter ere van de mijnwerkers op de muur van basisschool De Griffel tegenover de mijnkathedraal.

100 jaar later illustreert het Museum van de Mijnwerkerswoning (en het onlangs geopende kindermuseum) hoe het mijnwerkersgezin toen leefde : wat aten ze, hoe sliepen ze, hoe leerden en speelden de kinderen?? Was het in de goede oude tijd beter??

Onze gepassioneerde gidsen , bevoorrechte getuigen van een flinke brok steenkoolgeschiedenis, nemen jullie graag mee op hun tocht door het rijke verleden van het museum van de mijnwerkerswoning.

Ook de mijnkathedraal met zijn imposante 54 m hoge toren en waarvan de glasramen zijn geïnspireerd op die van de kathedraal van Chartres, wordt op Open Monumentendag opengesteld voor het publiek.

Museum van de mijnwerkerswoning :
(gratis) te bezichtigen op zondag 11 september 2022 van 14u tot 18u.
Sint-Barbarakerk :
(gratis) rondleidingen op zondag 11 september 2022 om 13u – 15u – 17u; vertrek aan het monument van de putmannen.

128 m2 grote muurschildering als eerbetoon voor de mijnwerkers en herdenking van de start van de kolen exploitatie in september 1922.

Woensdag 07-09-2022 is het 100 jaar geleden dat de 1ste kolen voor verkoop in de mijn Limburg Maas te Eisden zijn bovengehaald. Deze historische gebeurtenis voor Eisden wordt in samenwerking tussen Stichting Erfgoed Eisden en Tuinwijk2020 herdacht en  letterlijk in de verf gezet met een 128 m² grote muurschildering op de gevel van basisschool De Griffel, tegenover de mijnkathedraal in de Eisdense Cité.

Deze muurschildering is een eerbetoon aan de mijnwerkers en als herinnering aan 100 jaar mijnverleden en werd gecreëerd door 3 Catalaanse graffitikunstenaars samen met de Maasmechelse graffiti-artiest Marco – Scarco –  Scarpato.

Daarmee heeft Eisden Cité er een echte toeristische trekpleister bij. Als u voor het kunstwerk staat zal u sterk onder de indruk zijn wanneer de zes paar ogen van deze meters grote echte mijnwerkers u aankijken. Alle dagen te bezichtigen vanaf 07-09-2022. Dit moet u gezien hebben.

In het filmpje hieronder kun je zien hoe de kunstenaars het project zelf gedocumenteerd hebben.

Vooral het lappendeken van vele kleuren wijst op vele staatjes en gedeeltelijk onafhankelijke landen in dit voormalig deel van Europa. Deze verscheidenheid zal later het leven in de Eisdense cité of Tuinwijk in belangrijke mate beïnvloeden. Nieuwsgierig hoezo? Lees dan hieronder de uitleg van Jan Kohlbacher wiens ouders overigens uit deze streek emigreerden naar Eisden.

Dit kleurrijke kaartje omvatte ooit het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk. Het bevatte een tiental landen en staatjes met 11 verschillende talen en drie godsdiensten die elk hun eigen feestdagen hadden. Maar er zit ook een echt Eisdens Citéverhaal in vervat. Want als de Eisdense mijnmaatschappij Limburg-Maas, die eerst in Wallonië mensen met ervaring inzake mijnarbeid aanwierven, vanaf 1922 weer aan nieuwe werkkrachten toe is, sturen ze hun ronselaars naar de mijngebieden die zich in Centraal en Oost-Europa uitstrekten.
Dit grote Oostenrijks-Hongaarse rijk had immers ten gevolge van de Eerste Wereldoorlog zijn einde gevonden. Tijdens het Verdrag van Saint Germain (1919) verdeelden de geallieerden dit imperium om zo zijn macht te breken en nieuwe landen met gebied winsten aan zich te binden. Hongarije moest liefst 2/3 van zijn grondgebied aan Roemenië afstaan. Oostenrijk verloor Zuid Tirol enz. Voor al de nieuwe landen betekende dit ook een economische ramp. Het waren dus gunstige gebieden om arbeiders te ronselen te meer omdat velen ervaring hadden met mijnwerk. Het waren geen werklozen, maar de wervers beloofden hen betere lonen en huisvesting.
Zo komen ze vanaf 1922 hier in Eisden aan. In transporten van 100 arbeiders, al dan niet met hun gezin. Voormalige bewoners van een land waar Duits de taal van de ambtenarij was. Waar ze in Duitstalige legereenheden hun dienstplicht leverden. Zij hadden , actief of passief, een zekere Duitstaligheid mee. Daarbij is op deze kaart te zien dat tot in de Karpaten Duitstalige minderheden verspreid waren.
Zij komen dan hier in een midden terecht waar de werkgever Franstalig is. Waar het vakjargon het Frans of Waals was. En de hele streek Vlaams of Maaslands sprak. Met hun eigen “Duits” gaan Polen, Slovenen, Hongaren, Tsjechen en Slovaken met elkaar communiceren. Waarbij ze dikwijls de ontbrekende woordenschat met woorden in hun eigen taal aanvullen. Dit mengelmoesje van Duits, eigen taal, woorden die men van anderstaligen overnam leidde tot het ontstaan en groei van het Cité Duits. De Eisdense koolmijn telde, tussen 1920 en 1940, het hoogste percentage buitenlandse mijnwerkers. De jeugd nam dit taaltje van hun ouders over wat leidde tot het ontstaan van een echte groepstaal. Zo bijzonder dat in 2014 de universiteiten van Freiburg en Maastricht zich voor dit taalfenomeen gingen interesseren en alles uiteindelijk leidde tot het doctoraat van de Duitse taalkundige Nantke Pecht en haar promotor prof. Leonie Cornips van de universiteit van Maastricht en van het Meertens Taleninstituut in Amsterdam.

Dit gedenkteken is op 23 april 2012 ingehuldigd. Het staat op het kerkplein recht tegenover de Sint Barbara Kerk. Het ontwerp is van kunstenaar Pollie Gregor. Het is een betonnen constructie die verwijst naar de liftkoker van de mijn maar ook naar de toren van de Sint Barbara kerk. Het kreeg de naam De Putmannen omdat het hulde moet brengen aan alle mijnwerkers die omkwamen als gevolg van het mijnwerk. Het gedenkteken is een realisatie van het gemeentebestuur op een initiatief van de Stichting Erfgoed Eisden in samenwerking met Tuinwijk100 (nu Tuinwijk2020).

Aan de buitenzijden van deze “betonnen liftkoker” zijn twee bas reliëfs van Oscar Bronckaers aangebracht. Deze werden in opdracht van de mijndirectie in de jaren 50 door de kunstenaar Bronckaers gemaakt. Maar de mijndirectie was niet tevreden met de kromgebogen mijnwerker. Ze hadden liever jonge levenslustige  mijnwerkers gezien die aan de andere zijde is aangebracht. Dankzij de familie Bronckaers  mocht het oorspronkelijke ontwerp ook gebruikt worden voor dit gedenkteken.

Aan de binnenzijden van het gedenkteken zijn de 251 namen van  de mijnwerkers vernoemd die  tussen 1921 tot 1987  in de mijn van Eisden  het leven lieten. Het werkelijk dodental zal ongetwijfeld wel hoger zijn omdat er geen overlijdens als gevolg van de stoflong zijn bijgehouden.

Originele opname 2012 remake audio 02/2022

In 1964 verzonken de Europese afzetmarkten in een diepe crisis. Privéaandeelhouders  trokken zich langzaam terug uit deze bedreigde sector. De staat nam een tijdlang  de last voor verdere uitbating van de mijnen op zich. Maar de zware subsidies dwongen de Belgische staat te saneren. In  dec 1965 kondigden ze de sluiting van 5 Waalse mijnen aan. Maar ook de sanering van de Limburgse mijnen werd aangekondigd. De eerste Limburgse mijn van Zwartberg moest vanaf 1 december 1966 dicht. Dit lokte dramatische protesten uit, waarbij 2 mijnwerkers het leven lieten

Maar Zwartberg ging toch dicht en de mijn van Eisden was de volgende. Dit leiden op 21 oct 1970 tot een protestbetoging met 20.000 man in Maasmechelen.

Betoging tegen de sluiting van de mijn van Eisden 21 oct 1970

Door de onzekerheid voor de energiebevoorrading als gevolg van de Olie crisis (herinner u de autoloze zondagen)  heeft het nog tot 8 dec 1987 geduurd toen de uitbating van de mijn in Eisden definitief stopte.

56 jaar geleden is het Russisch kamp ontruimd en volledig afgebroken. Een hele generatie geïmmigreerde Maasmechelaars hebben daar geleefd en zijn daar opgegroeid. De herinneringen onder de gewezen kampbewoners is nog zeer levendig en wordt gekoesterd. Maar over het ontstaan en het gebruik van dit kamp bestaat er ook een zeer donkere periode. Die mogen we niet vergeten. Het behoort tot de mensonwaardige gevolgen van de 2de wereldoorlog. Alleen was die gruwel niet een ver van mijn bed show maar speelde die zich af vlak bij onze voordeur. Dat behoort ook tot de geschiedenis van de Kolenmijn Limburg Maas en dus ook tot wat nu Maasmechelen is.

Over die hele geschiedenis van het Russisch kamp is er onlangs een tentoonstelling ingericht in het Cultureel Centrum van Maasmechelen. Deze tentoonstelling toont het wel en wee van het Russisch kamp en is daarom ook uniek. Vele nieuwsgierigen hebben deze bezocht.

LETOP DEZE VIRTUELE TOUR IS UITGESCHAKELD VOOR SMARTFOONS.
 Het scherm van een smartfoon is te klein om een deze virtuele rondleiding weer te geven.

Indien u dit gemist hebt of deze nog eens wilt bekijken dan kan dit met een virtueel bezoek hier in dit artikel. Dit is een primeur, want voor de eerste keer, is er een volledige tentoonstelling van de stichting Erfgoed Eisden opgenomen in 3D. Bij elke sectie van de tentoonstelling is een 360 graden foto gemaakt met een speciale camera. Elke foto is een panorama zowel horizontaal als verticaal.  Het is dus alsof je er middenin staat en in alle richtingen om je heen kunt kijken (door met een vinger in een aanraakscherm (tablet) of de muis (PC) te slepen). In iedere sectie kun je op markeringen klikken om extra details of informatie over dat object in de tentoonstelling te krijgen. Er is zelfs een authentiek filmpje te bekijken bij de sectie van de Duitse krijgsgevangen, dat niet op de tentoonstelling te zien was. Daarin zie je hoe de Duitsers, in kolonne, begeleid werden naar de mijn onder bewaking van Belgische dienstplichtige soldaten. 

Tips voor de navigatie en bediening in een virtuele bezoek.

    1.  Er zijn 7 secties in deze tentoonstelling. Om van de ene naar de andere sectie te gaan zijn er 2 soorten navigatie pijlen:
      a. Groenen pijlen aan weerszijde in iedere sectie met de tekst “verder gaan” of “terug gaan”.
      b. In de linkse benedenhoek van het venster zie je een dubbele pijl: “<–   –>” hiermee kun je ook naargelang de pijl die je h vooruit of achteruit gaan.
    2. In de tegenovergestelde hoek “rechtsboven” zie je een klein “hamburger menu” dit zijn 3 horizontale streepjes boven elkaar. De smartfoon gebruikers zullen dat wel kennen. Als je hierop klikt verschijnt er een menu van alle scènes in de virtuele tour. Hiermee kan je rechtstreeks naar een scène springen.
    3.  De laatste bediening is ook een bekende, een diagonale dubbele pijl. Hiermee kun je  overschakelen naar volledig scherm en terug.
    4. Tot slot in het midden onderaan staat de naam van de actuele sectie. Diezelfde naam vind je ook terug in het hamburger menu van punt 2.
    5. Je kunt in iedere sectie in alle richtingen om je heen kijken door met je vinger of muis over het scherm te slepen. Doe dat rustig en voorzichtig want anders ben je snel de richting kwijt van waar je vertrokken bent.

Foto’s bekijken

Omdat er in deze tentoonstelling vele en grote fotocollecties zijn, zit er een “tweetrapsraket” in de bediening om de foto’s in detail te bekijken. Eerst verschijnt er een vensterkader over de verduisterde achtergrond met een ‘X‘-sluitsymbool rechts boven. In dit kader kan men alle foto’s redelijk goed bekijken door op- en neer te schuiven. Als men meer details wenst te zien, klik of (tik bij tablet), in dit raam. Er opent zich een nieuw tabblad in de verkenner. 

Het laden kan even duren want de foto’s zijn zeer groot zodat je ook de tekst onderaan de foto’s kunt lezen. 

Op die pagina staat de volledige fotocollectie. Door hier nog eens te klikken/tikken (=de tweede trap) krijg je de maximale vergroting te zien. Op een tablet kan men door met 2 vingers tegelijk te spreiden of te knijpen de foto’s vergroten of verkleinen en tegelijk ook verschuiven. Om terug te keren zijn ook 2 acties nodig. Eerst sluit je het nieuwe tabblad. Met de muis bovenaan. Bij een tablet gewoon het terugkeer ‘<‘-symbool onder in de rand van de tablet drukken. Daarna nog eens het ‘X‘-sluitsymbool rechts boven in het kader aantikken om terug te keren naar de virtuele tour.

Alleen  de fotocollecties tegen de wand (met tekst toelichting) hebben deze “tweetrapsraket” in de bediening nodig omdat ze een hoge resolutie hebben om de ondertiteling te kunnen lezen.

Vanwege de grootte van de bestanden kan het laden even duren!

De virtuele tentoonstelling Russisch kamp.

Bron uittreksel Tijdschrift Eisden 2020 nr.2