Vanwaar komt de naam Eisden?

In  dit verleden van Eisden wordt specifiek ingezoomd op de herkomst van de naam Eisden. Dit verhaal begint in het jaar 1234 en eindigt in 1971 bij de gemeenten fusie van Maasmechelen. De auteur van deze tekst is Jan Kohlbacher. 

Het dorp Eisden werd in onze tijdrekening een eerste maal in op 13 juli 1234 als “Eskede” vermeld. Over de oorsprong van deze plaatsnaam verschilden de geschiedkundigen in Belgisch- en Nederlands Limburg nogal eens van mening. Van de “Es “of “Esschen” voor “bouwland in gemeenschappelijk bezit” als voor de boomnaam, geraakte men het in het algemeen wel eens. Zoals het ook voor andere plaatsnamen gebeurde wijzigde ook deze dorpsnaam in de loop der tijd in de geschreven documenten. 

De eerste, gekende Heer van Eisden was Ansfried van Kessenich die in de tiende eeuw als wapendrager van keizer Otto 1 en andere adellijke familiale banden veel goederen rijker werd. Hij werd van 995 tot 1010 zelfs bisschop van Utrecht. Zijn vrouw Hereswith stichtte in 992 in haar goed in Thorn waar zij met haar dochter Benedicta “onder de regel van de heilige gehoorzaamheid ”gingen leven. Dit was ook het begin van het Rijksstift Thorn dat tevens een vorstendom werd.  De abdis was vorstin van Thorn, Ittervoort, Grathem, Baexem en Stamproy en landvrouw van Eisden, Ubach en Neeroeteren. Zij stelde haar eigen voogden aan die de dorpen en goederen beheerden en de tienden, de oudere vorm van belastingen, moesten innen. Later geraakte dit voogdijschap in handen van de heren Van Leut. Zij werden leenmannen van de abdij van Thorn. Verschillende goederen in Eisden zorgden zo voor het inkomen van de herten en de abdissen. In 1553 verkochten de abdissen van Thorn hun Eisdense goederen aan de heer van Leut.

In de loop van de verschillende tijdvakken met hun oorlogen en omwentelingen bleef Eisden het landbouwers dorp dat zijn deel kreeg in plunderingen en belastingen van en aan doortrekkende legers en hun leiders.

Met Leut en Meeswijk behoorde Eisden tot de Rijksheerlijkheid Leut met vier eeuwen de heren van Vlodorp als kasteelheren. Later verkochten zij hun goederen en rechte aan Willem van Meewen.

Na de Franse Revolutie in 1792 breidden de Fransen hun rijk uit. De hervormingen troffen zowel de adel als de kerkelijke instellingen. De burgerlijke staatsvorm maakte van Eisden een zelfstandige gemeente van het kanton Mechelen-aan-de-Maas in het departement van de Nedermaas met Maastricht als hoofdstad. Twee nog herkenbare sporen lieten de Fransen hier achter: Zij legden de oorsprong van huidige Rijksweg en de Zuid-Willemsvaart aan.

Nadat Napoleon in 1815 definitief zijn macht verloren werden de Nederlanden door koning Willem I geregeerd. Eisden zag de naam van het uitgediepte en verbrede kanaal veranderen in de Zuid-Willemsvaart.

En in 1830 werd Eisden dan ook een Belgische gemeente. Die 80 jaar later door de kolenmijn in het industriële tijdperk terechtkwam. En van een gemeente met 560 inwoners uitgroeide tot de grootste gemeente van het Maasland. Om in 1971 op te gaan in de fusiegemeente Maasmechelen.