de sint barbarakerk
eisden
Adres museum
Marie José-straat 3, Maasmechelen
bezoek de sint barbarakerk in de mijnwerkerscité
Een rondleiding in deze kerk biedt heel veel bijzondere aanknopingspunten. Vertrekkend in de tentoonstellingsruimte met de aparte maquette van het kerkgebouw, zoals het nooit meer verwezenlijkt werd, volgen de stappen door de aparte nevenruimten. Van de verwijzing door de afbeeldingen in de glasramen naar o.m. de bestemming van de ruimte, tot de indelingen van het kerkgebouw zelf. De oude symbolen en rituelen, de bijzondere hiërarchie en de verhalen die zich afspeelden binnen het georganiseerde leven van de parochie en van de pastoor en de aalmoezeniers voor de buitenlanders, maken een rondleiding tot een bijzonder belevenis. In de week 26 april-1 mei kan men de tentoonstelling rond en over Sint Barbara bezoeken.
Pakket op maat
Dergelijke belevenissen kunnen ook in een ruimer pakket aangevraagd worden. Na een rondrit door de Tuinwijk, per fiets of autocar, kan de afsluiting plaatsvinden in de mijnwerkerswoning met een belevenisproject.
Deelname in de kosten
1 Euro per leerling
Reservatie en info:
v.z.w. Stichting Erfgoed Eisden: tel. 089 760 007
Geschiedenis van de kerk
De sint Barbera kerk is één van de 5 mijnkathedralen die In Limburg gebouwd zijn tussen 1925 en 1945 door de Limburgse mijnmaatschappijen. Het zijn geen kathedralen in de letterlijke zin van het woord maar ze worden zo genoemd vanwege hun imposante en monumentale uitzicht.
De 5 mijnkathedralen zijn gebouwd in:
- Winterslag 1923-1925
- Eisden 1934-1936
- Waterschei 1935-1936
- Zwartberg 1939-1940
- Beringen 1939-1943
Het initiatief en de bouw werd in grote mate gefinancierd door de mijnmaatschappijen. Daarmee verkregen ze ook het vertrouwen en invloed bij de katholieke overheid en de culturele elite. De macht en invloed van de katholieke kerk was in die periode zeer groot. Aanvankelijk stonden ze eerder afwijzend tegenover de mijnbouw en industrialisering uit vrees voor de opkomst van het socialisme zoals in de Waalse mijnbekkens. Maar ook de mijnmaatschappijen wilden liever geen vakbonden en socialisme. Het werden dus bondgenoten in de strijd tegen het ‘goddeloze’ socialisme en communisme. De prestigieuze en monumentale kerken hebben in de tuinwijken effectief een positieve invloed gehad op het imago van de mijnen.
In Eisden was al in de eerste fase van de bouw van de tuinwijk een kapel voorzien. In 1912 was een tweewoonst omgebouwd tot een kapel in de Kapelstraat (what’s in a name). Vanaf 1914 begon de 1ste wereldoorlog. Alle werkzaamheden vielen stil. Pas in de jaren 20 is de kapel met een aanbouw vergroot tot een noodkerk.
De eerste ontwerpen van een nieuwe kerk verschenen in 1933. De eerste schetsen (zie afbeeldingen beneden) toonden niet alleen de kerk maar ook de omgeving van het kerkplein (“La Grande place”). De ambitieuze initiatiefnemer In Eisden was de Baron Evence III Coppée, die naast zijn adellijke afstamming ook afgevaardigde beheerder was van de kolenmijn in Eisden. In die hoedanigheid had hij al talrijke ambitieuze bouwprojecten gerealiseerd waaronder ook deze Sint Barbara kerk. De architect die in dienst van Baron Evence III Coppée werkte was August Vanden Nieuwenborg. Hij is ook de maker van de maquette die nog steeds bewaard wordt in de tentoonstellingsruimte van de kerk. Zoals je kunt vaststellen op de foto is de voorbouw aan de voet van de toren niet gerealiseerd
Aan de schetsen kan men vaststellen hoe groots en ambitieus de plannen in het begin van de jaren 30 waren. Door o.a. het uitbreken van de 2de wereld oorlog en het overlijden van de Baron Evence Coppée in 1945 is er uiteindelijk maar een klein gedeelte van de originele plannen gerealiseerd.
Zoals eerder gemeld werd de kerk gebouwd in 1934-1936 onder architectuur van Auguste Vanden Nieuwenborgh. Het is een 3-beukige kruiskerk. Het kerkmeubilair is van na 1945, maar het orgel, gebouwd door atelier Delmotte uit Doornik, dateert van 1939. De kruiswegstaties zijn van zwart marmer in bas-reliëf; in 1960 kwamen nog diverse beelden tot stand van de hand van beeldhouwer Mailleux.
de bouw van deze kerk onderscheidt zich op meerdere vlakken met andere klassieke kerken:
De financiering ervan is door een privé bedrijf (de mijn maatschappij) gedragen en niet door de Kerkfabriek zoals gebruikelijk is. De grond is voor de bouw door de mijn aan de Kerkfabriek geschonken maar de bouwkosten zijn volledig door de Mijn maatschappij betaald zonder enige vorm van staatssubsidies
Een ander onderscheid is dat het volledige dragende geraamte van de kerk en de toren is uitgevoerd in een gewapende betonconstructie. Daaromheen zijn de buitengevels in baksteen gemetst als een buitenschil om de betonnen constructie: Zie afbeelding. Dit is nu nog steeds een uitzonderlijke bouwwijze.
Klik om te vergroten
Bij de meeste klassieke kerkconstructies zie je de toren boven de ingang van de kerk, maar bij de Sint Barbara kerk is de toren aan het andere uiteinde gebouwd boven het koor van de kerk.
Het bakstenen metselwerk is gotisch geïnspireerd dat zie je aan de spitsboogvensters en glas-in -loodramen die naar het voorbeeld van de kathedraal van Chartres uitgevoerd zijn. Verder zie je ook gotische geïnspireerde invloeden aan de toren. Overigens is de vormgeving van de toren geïnspireerd door de toren van de kerk van Lissewegen (dicht bij Brugge).
De eerste steenlegging 1934
Met uitzondering van de laatste foto zijn alle afbeeldingen met AI software herstelt en ingekleurd.
Klik op de foto voor een vergroting.
Eerste steenlegging met een chronogram
De som van de Latijnse cijfers (hoofdletters in de tekst) vormen het jaartal (1934) van de eerste steenlegging.
CVNICVLANIONVM OPVS CVLTVI DEI
De tekst zelf werd door pastoor Jan Peeters opgesteld:
“Zij die in de aarde wroeten (de mijnwerkers) voor de eredienst van God.”
Fotogalerij Sint Barbarakerk
deel 1 de hoofdkerk
Het Koor
Het groot schip
Fotogalerij Sint Barbarakerk
deel 2 de bijruimtes
Expositie ruimte
Dit lokaal was vroeger de kinderkapel voor de jongens. Aan de andere zijde van het koor had je de kinderkapel voor de meisjes. De beide kapellen hadden een direct zicht op het altaar en de eucharistie viering. Later zijn de openingen naar het koor dichtgemetseld vanwege energiebesparing.
De glasramen in de expositie ruimte
In alle glasramen van de bijruimten van de kerk is de iconografie aangepast aan de functie van de ruimte. In deze ‘voormalige’ jongens kapel bijvoorbeeld zijn op de 4 glasramen mannelijke heiligen afgebeeld.
Klik om te vergroten.
De kinderkapel
De glasramen in de kinderkapel
Deze kapel had origineel de functie van meisjes kapel de iconografie bevat hier afbeeldingen van vrouwelijke heiligen.
Catechismus lokaal
De glasramen in het catechismus lokaal
In alle glasramen van de bijruimten van de kerk is de iconografie aangepast aan de functie van de ruimte.
In het catechismus lokaal zijn de glasramen toegewijd aan de geschiedenis van het (Christelijk) onderwijs.
Klik om te vergroten
Sacristie
De glasramen in de sacristie
In alle glasramen van de bijruimten van de kerk is de iconografie aangepast aan de functie van de ruimte.
In de sacristie symboliseren de glasramen de offers uit de bijbel.
Klik om te vergroten
De glasramen in het misdienaars lokaal.
Panorama vanaf de St Barbarakerk toren.
Eigen fotosessie 21/05/2023
… HET LADEN VAN DIT PANORAMA KAN SOMS TOT 20-30 SEC DUREN VOORDAT HET ZICHTBAAR IS!
Voor Tablets en smartphones zal dit panorama mogelijk niet zichtbaar zijn.
We zoeken naar een oplossing voor dit probleem.
Later als het zicht op de horizon vanop de toren helderder is, zullen nog detailfoto’s van de vergezichten toegevoegd worden. Ook het verticale zichtveld (aan de voet van de toren) zal nog verbeterd worden.
Meteo camera op de kerktoren
Over de kerk zullen nog enkele onderwerpen verschijnen. zoals de kruisweg de zijkapellen en nog enkele glasramen, de klokkentoren de nacht verlichting. enz.
De bedoeling is een compleet overzicht van dit grootste en imposante monument in Eisden cité.
