de tuinwijk van
eisden
Adres museum
Marie José-straat 3, Maasmechelen
bezoek de eisdense mijnwerkerscité
De oudste Eisdense mijnwerkerswijk, werd door de mijnmaatschappij Limburg-Maas, tussen 1910 en 1928 gebouwd voor haar werknemers. Deze tuinwijk heeft alles van een plagiaat van de 19de eeuwse Britse Garden-City. Het geheel werd letterlijk op de onbewoonde linkeroever van de Zuid Willemsvaart in de Eisdense heide neergeplant. Men liep met alle mogelijke details letterlijk in het spoor van de Engelse architecten en urbanisten. Het gebogen stratenpatroon, de rijke variatie in de keuze van woningtypen, aanplantingen, parken en plantsoenen, het maakt het allemaal herkenbaar. De imitatie van de cottagestijl bij de woningen en het prestige van de publieke gebouwen zorgde voor de, zij de stille, maar nog steeds aanwezige hiërarchie van het, door de mijnbazen, georganiseerde wonen.
De wijze waarop er door de bewoners, “moest en mocht” gewoond worden, is een ander verhaal, dat dan weer onlosmakelijk verbonden is met de architecturale veelvoud van de hele wijk.
Dit dubbele verhaal wordt in al zijn facetten aan de bezoekers verteld. Door begeleiders die als bewoners van de cité, dit als het ware “van uit de buik” kunnen gidsen. Zij maken op de meest interessante en markante plaatsen tijd voor de uitleg van die straathoek of gebouw.
Een wandeling door de Cité kan naar eigen keuze: 1u.30 u. of 2 u.(een uitvoerigere versie) in beslag nemen
Pakket op maat
Dergelijke belevenissen kunnen ook in een ruimer pakket aangevraagd worden. Na een rondrit door de Tuinwijk, per fiets of autocar, kan de afsluiting plaatsvinden in de mijnwerkerswoning met een belevenisproject.
Deelname in de kosten
1 Euro per leerling
Reservatie en info:
v.z.w. Stichting Erfgoed Eisden: tel. 089 760 007
Geschiedenis van de tuinwijk
Garden City als model
Wat is Garden city?
Misschien verwacht je het niet, maar deze Sir Ebenezer Howard uit Engeland heeft in grote mate een invloed gehad op het uiterlijk van onze Tuinwijk in Eisden. Op het einde van de 18de eeuw heeft hij het “Garden City” model bedacht. In die tijden verstikten de opkomende en vervuilende zware industrie het leven in de steden. Zijn Garden City model moest hiervoor een oplossing bieden. Dit tuin-stadmodel zou het leven op het platteland combineren met het stadsleven en de industrie met zijn arbeiders uit de steden lokken. Eigenlijk kun je ook stellen dat hij tegelijk de industriezones zoals we die nu kennen bedacht heeft.
Maar Garden City is meer dan het scheiden van werk en wonen. Het wonen zou ook een andere invulling krijgen. Niet meer de rijtjes huizen zoals in de steden maar de woningen kregen een plattelandsstijl (Cottage stijl) met een tuin. De bewoners moesten hun eigen groenten, kippen enz kunnen houden en daarmee ook gezonder leven. Gezonde werknemers kunnen immers ook beter presteren in de fabrieken. De tuin-stad moest ook in de behoeften kunnen voorzien die in de steden te vinden was. Zoals winkels, bakkers, slagers, postkantoor, station, tram enz. Alles moest binnen loopafstand bereikbaar zijn ook de weg naar het werk.
Ook kenmerkend is het stratenplan. Alle straten hadden een gebogen vorm behalve enkele verbindingswegen. Bij het begin van een straat mocht je het einde van de straat niet zien. Straten moest eruitzien als lanen met bomen aan weerszijde. Dus veel groen. Eigenlijk was hij zijn tijd ver vooruit want dezelfde argumenten hoor je nu met de opwarming van de aarde.
Het stadje Welwyn Garden City, in Hertfordshire in het oosten van England , is hier een voorbeeld van. Als je de foto’s hieronder bekijkt dan herken je zeker elementen van onze tuinwijk.
De mijndirectie wist bij de planning van de kolenmijn in Eisden dat ze in de omgeving weinig en zeker geen ervaren arbeiders zou vinden. Dus moesten arbeidskrachten van elders aangetrokken worden. Daarom moesten er ook aantrekkelijke woningen gebouwd worden om geschikte werknemers (vooral uit de Waalse en Noord Franse industrie) naar hier te lokken en te binden. Ze kozen daarom ook voor het Engelse Garden City model dat in die tijd zijn opgang kende.
Dat ze in hun opzet geslaagd zijn kun je in de onderstaande voor/na afbeelding zelf beoordelen. Deze foto’s zijn genomen vanaf een schachtbok met het zicht naar de tuinwijk. Op de voorgrond is het oude magazijn van de mijn te zien (nu kunstacademie). In de achtergrond van de “VROEGER”-foto zijn de eerste tuinwijk huizen te zien. De oude foto moet ergens rond 1913 getrokken zijn. De nu-foto is in sept 2020 getrokken. Door de groene oase zijn er nog nauwelijks woningen te zien. Een toonvoorbeeld van een Garden City.
Vergelijking ca. 1913 en nu 2020
De tuinwijk is opgebouwd tussen 1911 en 1937
Fotogalerij van de Tuinwijk
In deze galerij zullen nog meer afbeeldingen en video’s van de tuinwijk verschijnen.
