Nieuwsberichten in relatie met de Stichting of haar werking.
Bekijk eerst een korte trailer van deze film (om de smaak te pakken te krijgen).
1901 was een zeer bijzonder jaar voor de Limburgse Kempen. In augustus van dat jaar ontdekte men, onder leiding van André Dumont de eerste steenkolen in As op 541m diepte. De jaren die daarop volgden zouden Limburg totaal veranderen door de stormachtige exploitatie van het zwarte goud. Maar aan de oevers van de Maas veranderde dit voor de bewoners nauwelijks iets. Dit gelde ook voor het idyllische Leut. Alhoewel ze wel raar opgekeken moeten hebben toen er in de velden rond Mazenhoven plots een boortoren opdook. Het was één van de13 proefboringen rond Eisden voor de bepaling van de ligging van de concessie kolenmijn Limburg Maas.
Er moet daar in de velden bij Mazenhoven nog een markering steen liggen als stille getuige.
In tegenstelling tot het hoofdzakelijk dorre heide landschap in de Kempen, was er door de frequente overstromingen van de Maas een zeer vruchtbare grondgebied aan de oevers ontstaan. De Maaskant was hierdoor bij uitstek een redelijk welstellend landbouwgebied. Dit was ook zo voor Leut. Maar het boerenleven was in die tijd ook zeer hard werken. En ieder seizoen had zijn uitdagingen en zorgen. Planten, zaaien, ploegen, mesten, dorsen, oogsten enz. en alles was handenarbeid. Ook de belangrijke rol van paarden wordt duidelijk in in deze film. Wie Leut zegt, zegt ook het Kasteel Vilain XIIII. Ook in deze film ontbreekt dit kasteel niet.
Eind jaren ’70 was J.P. Jeurissen, een fervent amateurcineast en tevens inwoner van Leut, op het idee gekomen om het boerenverleden in zijn gemeente te verfilmen. Met de hulp van een grote groep (mannen, vrouwen en kinderen van Leut) als amateur acteurs, heeft hij een historische film gerealiseerd over het leven in Leut in begin van de 19de eeuw. Met een BEAULIEU Super8 camera ( digitale camera bestonden nog niet) is hieruit een getrouwe weergave, op cinéfilm vastgelegd, over het dorpse leven in de Maaskant. Hiervoor heeft hij kosten nog moeite gespaard. Alles moest kloppen kleding, boerderijen, paarden rijtuigen, karren, landbouwtuig enz. De oorspronkelijke cinéfilm duurde 2 uren. Inmiddels is de film gedigitaliseerd en ingekort tot 1 uur.
Uit het oogpunt van de Stichting Erfgoed Eisden hebben we weinig beeldmateriaal over het dorpsleven in de Maaskant. Dit in tegenstelling tot het mijnverleden waarover tienduizenden foto’s in ons archief liggen. Daarom heeft SEE een overeenkomst met de familie Jeurissen die het auteursrecht op deze film heeft, afgesloten. We willen deze unieke film aan een groter publiek vertonen op een groot scherm in het Cultureel Centrum. In het kader van de komende Erfgoeddag met als thema thuis pas deze film. Thuis bij de boeren in Leut. Op woensdag 24 april om 17:00h is het zover. De inkom is GRATIS. Mis deze kans niet.
We leerden de geschiedenis van Vlaanderen met de zeer succesvolle filmserie “Het Verhaal van Vlaanderen” met Tom Waas. Maar Limburg en zeker de Maaskant zat er niet bij. Met deze film kunnen jullie kennismaken met ONZE Vlaamse’ geschiedenis. Die van de Maaskant.
*** Reservatie formulier scroll helemaal naar beneden onder de tekst!
Welkom! Treed binnen en stap in onze teletijdmachine naar het verleden! Ervaar het thuisgevoel van de mijnwerker in deze bijzondere woning. Een gepassioneerde gids leidt je rond en vertelt leuke anekdotes bij elke kamer van het huis. Grijp de kans om meer te weten te komen over deze woonvorm met hun specifieke wooncultuur. Reserveer alvast jouw plekje
Op de hoek van de Marie Joséestraat en de Dopheidestraat in het hart van de oude mijnwerkerscité Eisden-Tuinwijk, vind je het Museum van de mijnwerkerswoning. Het museum is gevestigd in een tweewoonst uit 1925 en neemt je mee naar het leven van de mijnwerkers (kompels) in de jaren ’30. De typische meubels, eigentijds behang, specifieke verf- en schildertechnieken, een krakende radio, souvenirs en een originele stroomverdeler geven je een goed beeld van het dagelijks leven van de mijnwerker.
Vrijdag 8 maart 2024 was het precies 40 jaar geleden, dat deze mijnramp plaatsvond.
Dit evenement vond plaats in het Casino en aan het Monument van de Putmannen aan het Kerkplein in Eisden Tuinwijk.
Reportage van de herdenking
De indrukwekkende opkomst toont aan dat deze mijnramp nog vele mensen beroert.
40 jarige Herdenking ceremony op 08 maart 2024
Toespraken
De ceremonie werd geleid door Ludo Coenen en startte met een aantal voordrachten.
1. Michel Meulemans Voorzitter Stichting Erfgoed Eisden
Samenvatting: Michel nam de toehoorders mee naar die rampzalige 8ste maart in 1984. Hij schetste chronologisch het verloop van die dag. Op 8 maart 1984 rond 16:00 uur stierven 7 mijnwerkers op 700 meter diepte in de mijn ,Vier Turkse, één Italiaanse en één Belgische samen met hun Belgische ploegbaas, De oorzaak was een ontploffing van het gevreesde mijngas. Doordat zich ter hoogte van hun werkplek teveel mijngas kon ophopen, veroorzaakte een kleine vonk een dodelijke explosie. Vijf mijnwerkers overleefden de explosie niet, ze waren op slag dood. Naast explosief, is mijngas ook zeer giftig. Doordat het lichter is als zuurstof, verdrijft het de zuurstof naar de beneden en stijgt het mijngas naar een hoger gelegen gedeelte. De pijlers in onze kolenlagen hebben een helling van 20°. Vandaar dat er daar ook 2 mijnwerkers verstikt zijn aan de kop van de pijler. Doordat één mijnwerker(Gaston) door de explosie tegen de grond werd geslingerd en daar een tijd bewusteloos bleef liggen heeft hij de ramp overleefd. Op de bodem waar hij lag was er immers nog zuurstof en kon hij nog ademen. In het onderstaand TVL filmpje kun je zijn getuigenis beluisteren.
2. Sabine Thijs Dochter van de dichter:
Jan Van AMSTERDAM
JOUW KOLEN
Ik weet niet, zwarte kameraad, Hoe jij je wagens kolen wint. Ik weet niet, ondergrondsche maat, Hoe jij je weg benejen vindt. Ik weet alleen, en daar komt het op aan, Jouw kolen vormen mijn bestaan.
Toen voor het eerst op de fabriek, De ketel stoom ging maken. Toen leek de stoomfluit op muziek, Die schalde van de daken. Jouw kolen hebben dat gedaan. Jouw kolen vormen ons bestaan.
En als de schepen weer gaan varen, Het roest weer van de pijpen gaat, De schuit zijn kop zet in de haven, Dan is dat jouw werk, kameraad. De haven kan weer draaien gaan, Jouw kolen vormen ons bestaan
Ik heb als kerel soms gegriend, Toen mijn kindren vergingen van kou. Jij hebt aan mijn peuters de hemel verdiend En jij stal het hart van mijn vrouw Jouw kolen kommen nu weer aan, Jouw kolen vormen ons bestaan
Nou ik van jou lees in de krant Met al die nullen en die tonnen Nou weet ik, dat er in ons land Aan onze toekomst is begonnen Jij laat ons niet ten onder gaan Jouw kolen vormen ons bestaan.
3. Oya Saglam Namens de Turkse Gemeenschap
Vertaling van het Turkse gedicht over de mijnramp. Vertaler EREM DÖKMECI.
MIJNWERKERSTAFEL
Ze noemen ons mijnwerkers Aan de tafel vol armoede Broederschapstafel noemen ze het Hun lichamen vermoeid Ze eten wat ze kunnen vinden Waar de inspanning zijn hoogtepunt bereikt Waar ze dromen met kolen Waar vele rozen verwelken In de bittere maaltijden Zijn ze vandaag bedroefd gebleven. Sommigen zijn getrouwd, anderen vrijgezel Mijnrampen vernietigen tafels Ze kijken naar de zwarte muren Naar de tafels vol steenkool Met gesloten ogen kijken ze.
4. Raf Terwingen Burgemeester Maasmechelen.
Samengevat was de boodschap van de Burgemeester: Als de mijn er niet was geweest, dan waren we, nu hier niet samengekomen. Dan hadden vele gezinnen nu niet veel verdriet moeten hebben omdat hun geliefden die verongelukt zijn in de mijn. Maar ook dan was er de prachtige Tuinwijk, de majestueuze St Barbarakerk, de Patro, het Kompel bier, enz.. niet geweest. Dan was Maasmechelen ook niet de de inclusieve gemeenschap geworden die in zijn verscheidenheid van nationaliteiten en talen in harmonie kan samenleven.
Daarna vond de eigenlijke herdenking ceremonie plaats met de neerlegging van 1 bloem voor elk van de zeven slachtoffers van de mijnramp in 1984. Tot slot werd er een bloemstuk namens de gemeente en een bloemstuk namens de Brancardiers neergelegd voor alle slachtoffers in de mijn, inclusief de vele mijnwerkers die overleden zijn ten gevolge van een stoflong.
Bekijk hieronder de getuigenissen, van een overlevende van deze mijnramp samen met een Turkse koempel.
Opm: gebruik de rode afspeelpijl als u op deze website wilt blijven.
Een eeuwenoude volkse traditie op Aswoensdag aan de Sint Willibroduskerk in Eisdendorp.
Voor diegene die het niet meer weten:
Pèèrdskuetele Pier is een traditie die meer dan een eeuw geleden zijn oorsprong vond in een overeenkomst tussen boer Pier Ramakers en de Kerkfabriek van de Eisdense Sint Willibrordusparochie. Pier Ramakers pachtte het Kerkelandje van de kerkfabriek. Een akkertje te klein om er pacht voor te eisen. Men vroeg de pachter dan ook als enige jaarlijkse vergoeding, de kinderen van het dorp die hem, op Aswoensdag, hun askruisje op het voorhoofd konden tonen, een krentenbroodje te schenken “”ter grootte van ene paardenkeutel”. Pier Ramakers zat op Aswoensdag achter de poort op de binnenkoer van zijn erf met een mand vol krentenbroodjes.
Het station van Eisden, dat in 2026 zijn 100-jarig bestaan zal vieren, haalde de afgelopen tijd het nieuws in de kranten omdat de totaal verwaarloosde bijgebouwtjes afgebroken werden om vervangen te worden door trekkershutjes. Dit nieuws was de aanleiding om eens de geschiedenis van dit pittoreske mijnerfgoed in de verf te zetten..
Krantenartikel HBVL
Rechtzetting: Wat zijn seinhuisjes ?
Maar eerst wil ik een groot misverstand in de kranten artikels rechtzetten. Alle berichten noemen deze bijgebouwtjes “Seinhuisjes” dat is weliswaar sympathiek, maar dat zijn ze nooit geweest. Het echte seinhuisje stond naast het station in een aanbouw op het perron. Vanaf daar had je immers een totaal overzicht op de sporen en de seinen hetgeen belangrijk was voor de bediening van de wissels.
Overzicht originele gebouwen station Eisden
Die bijgebouwen hadden een heel andere functie. In het 1ste gebouwtje naast het station waren de toiletten (voor spoorweg personeel) ondergebracht. Het 2de gebouwtje was een opslagruimte voor het materiaal van de spoorwegarbeiders. Helemaal achteraan het aangebouwde seinhuisje
Hiernaast het halfopen echte seinhuisje met bediening. Deze foto is na de brand in 1985 genomen. Inmiddels is deze inrichting verwijderd. Lees meer hierover in de tekst hieronder: “Brand vernield station in 1985“. Op de foto bij dit artikel zie je deze aanbouw zeer duidelijk aan het station.
Dit was de toestand van de bijgebouwtjes. Die waren in WOII totaal vernield tijdens een bombardement (lees hieronder voor meer info) en zijn na WOII in brikken weder opgebouwd. Gezien de erbarmelijke toestand was het absoluut noodzakelijk dat ze afgebroken werden. Ze worden vervangen in dezelfde stijl maar dan als trekkershutten.
Een “Western” station in Eisden tussen bos en heide.
Als je deze foto bekijkt dan begrijp je waar de naam Western station vandaan komt. Let op, deze plek was een toegangsweg vanuit Mariaheide!! (jaren 1950-1960)
Zoals in alle Limburgse mijnsites was een spoorweg verbinding noodzakelijk om de opgedolven kolen naar de respectievelijke afnemers te transporteren. Onze kolenmijn Limburg Maas lag naast de Zuid-Willemsvaart, waar zij een lange aanlegkade en twee grote portaalkranen als laadinstallaties voor de binnenschepen inrichtten. Maar dat was lang niet voldoende voor de voorziene productiecapaciteit. In 1920 legde de mijnmaatschappij al een spoorverbinding aan naar het station van As. Dit enorme graafwerk kwam tot stand onder de leiding van de ingenieur Charles Van Wymeersch. Ooggetuigen verleden dat de openingsrit gebeurde met een stoomlocomotief van de mijn en een “platte wagon” waarop de harmonie van de mijn voor de vrolijke tonen zorgde. Maar dat, op de sterkste helling iedereen moest afstappen omdat de trekkracht van de locomotief niet volstond om met het gehele transport boven te geraken. Deze nieuwe spoorlijn zorgde, in As, voor de verbinding met de al bestaande spoorlijn 21A (Hasselt-Maaseik) . De nieuwe verbinding van Hasselt-Eisden via As, werd dan lijn 21B of 21bis genoemd. Het eerste goederentransport vond plaats op 22 sep 1922. Dat was ook de eerste kolen die effectief naar een klant geleverd werd. De officiële commerciële exploitatie van de mijn was een feit. Vorig jaar in september 2022, werd deze 100-jarige gebeurtennis herdacht.
sept 1922 eerste kolenwagon geladen
Kolenmijn Limburg Maas bouwde een houten station in Eisden.
In 1926 heeft, net zoals bij de andere mijnsites, ook de kolenmijn Limburg Maas een houten station bij de rangeerinfrastructuur voorzien.Tot dan werd de spoorlijn 21bis enkel voor goederenvervoer gebruikt. Met de komst van dit station werd ook personen vervoer mogelijk.
De belabberde ligging van het station
Op onderstaande luchtfoto (van 1945-46) zie je het station in de rode cirkel. Links daar boven is de terril goed zichtbaar (maar nog niet in 1926). Tussen de (toekomstige) terill en het station zie je op de luchtfoto, in een grote boog de spoorverbinding richting kolenmijn. Via die spoorlijn werden de kolenwagons naar het rangeergebied vervoerd. Maar ook de externe koolputters, die in het station af- of opstapten en door een treintje van de kolenmijn heen en terug werden vervoerd naar de kolenmijn. Later is dat een busverbinding geworden. Tussen het station en naast de terril zie je de spoorlijn richting As.
De ligging van het station in bos en heide gebied was wellicht perfect voor de kolenmijn. Maar voor de andere passagiers, die uit of naar de bewoonde gebieden moesten komen, lag het station haast onbereikbaar. Als gevolg van WOI (1914–1918) lag de bouw van de tuinwijk stil tot 1923. Alleen het gebied aan de Koninginnenlaan was bewoond. Tegen 1935 was de tuinwijk tot aan de Natiënlaan al uitgebreid. Op de Pauwengraaf, Oude Baan en Kruindersweg was er enige bewoning. Daarbuiten waren er nog wat akkers en vooral bos en heide. Om het station te bereiken of te verlaten, moesten de overige treinreizigers zich moeizaam, in weer en wind en te voet verplaatsen via onverharde en onverlichte bos- en heide wegjes. Aan de andere zijde van het kanaal, nog veel verder van het station verwijderd, lag Eisden dorp dat was, natuurlijk al voor de komst van de kolenmijn, bewoond alsook de andere Maasgemeentes (Vucht, Leut en Mechelen aan de Maas enz.).
Om een idee te krijgen over het landschap bij het station, bekijk hiernaast een foto uit 1911 van het verbindingsspoor tussen de mijn en het station. De terril was toen nog helemaal niet gevormd en dus ook niet te zien in de achtergrond.
Op deze foto uit 1978, genomen vanop de terril, zie je hoe nietig en afgelegen het station lag. De bebouwing links van het station is pas vanaf de jaren 1960-1970.
Zelfs in de jaren 1970 was het station nog moeilijk bereikbaarDeze bosweg links leidt van Mariaheide naar het station en bestaat nog steeds.Op de foto, rechts een zicht op het rangeergebied. Links er naast is nog de originele bosweg te zien die naar het station leidde. Helemaal linksboven was ook nog bos/heide gebied. De bebouwing is er pas in de jaren 1960-1970 gekomen.
De politieke strijd voor een betere ligging en bereikbaarheid.
Vanaf 1928 werden er pogingen ondernomen om het station, in bewoond gebied te verleggen. Zodat het beter bereikbaar is voor de inwoners van de maasgemeenten. Eigenlijk liep er al vroeg via het rangeergebied een spoorverbinding die de Oudebaan en zelfs de Koninginnenlaan kruiste om zo de St Barbara Atelier te bedienen. Er lag dus al een spoorverbinding tot in het bewoond gebied. Maar dat was enkel geschikt voor goederen vervoer van en naar het atelier St Barbara.
Op gezette tijdstippen, dikwijls “toevallig” voor nieuwe verkiezingen, werden belangrijke meetings belegd op gewestelijk, provinciaal en zelfs nationaal niveau. Zo vond in 1931 een grote bijeenkomst plaats waarop alle burgemeesters uit de regio en zelfs gouverneur Verwilghen het belang van de betere toegankelijkheid van het station tegenover de vertegenwoordigers van de NMBS en de Mijnmaatschappij kwam bepleiten. Maar juist deze voorname partijen toonden zich nooit geïnteresseerd. Ondanks vele ontwerpen en planningen is het nooit tot een concrete oplossing gekomen. Zelfs nog na WOII kwam het ter discussie tot in de jaren 80 de sluiting van de kolenmijn in het zicht kwam. Maar de kostprijs voor een nieuw station met de nodige aanpassingen en de verwachte rendabiliteit waren een te groot struikelblok. En in de meer dan 60 bestaansjaren van dit station zou nooit een lijn van het openbaar vervoer, tram of bus, voor een ontsluiting zorgen. Toen in mei 1983 een snelbusverbinding (Lijn 45) tussen Eisden en Genk werd ingesteld en gepropageerd, was dit wellicht de definitieve doodsteek voor de plannen om tot een betere bereikbaarheid van het station in Eisden te komen.
Bombardement tijdens de 2de wereldoorlog
Op 26 en 27 februari 1943 is het station door geallieerde vliegtuigen gebombardeerd. Tijdens de oorlog werden de kolen opgeëist door de Duitse bezetter. de kolentransporten gingen richting de Duitse industrie en dat wilden de geallieerden verhinderen. De kolenmijnen zelf bleven gespaard omdat ze na de oorlog nog nodig waren. Zo stonden ook op die bewuste avond kolenwagons en locomotieven in het rangeer gebied met bestemming Duitsland. Plots doken er vliegtuigen op, die een kort maar hevig bombardement uitvoerden op het rangeergebied bij het station. De aanval was zo onverwacht dat er geen luchtalarm was gegeven. De meeste werklieden geraakten wel nog in de schuilkelder van het station. Maar één van hen (Gustje Vercauteren) geraakte er niet meer en zocht dekking in een kuil in de omgeving. Niemand raakte uiteindelijk gewond zelfs Gustje niet. Alhoewel achteraf begreep niemand hoe hij in zo’n kleine kuil geraakt was. Het bombardement was zeer effectief en de schade aanzienlijk. Sommige wagons stonden loodrecht in de lucht en vele ramen van het stationsgebouw waren gesneuveld. Ook de 2 bijgebouwtjes lagen in puin. De Spoorwegen wilden de bijgebouwtjes herstellen in bakstenen materialen, maar dit werd geweigerd door de Duitsers. Later na de oorlog werden ze dan toch in bakstenen heropgebouwd. De hoop dat ze dit ook zouden doen met het houten stationsgebouw bleek echter ijdel. Jammer genoeg zijn er geen foto’s na het bombardement beschikbaar. Mogelijk was het tijdens de Duitse bezetting ook niet veilig om eventjes foto’s te maken.
Brand vernield het houten “Western”-station in 1985.
Hieronder het kranten artikel:HBVL 28 feb 1985 – voorpagina
De brandweer moest op woensdag 27 februari om 05u30 uitrukken om een uitslaande brand in het houten station van Eisden te blussen. Het station was toen al meer dan een jaar voor reizigersverkeer gesloten. Maar het stationscafé was zeer populair bij omwonenden, fietsers en wandelaars en werd uitgebaat door Domien Welkenhuysen. De uitbater en zijn echtgenote woonden in de buurt in een eigen huis en het station was verlaten en afgesloten. De brandweer kon niet veel meer doen, behalve verhinderen dat de brand zou overslaan op het nabij gelegen bos. Vermits alle elektrische toestellen uitgeschakeld waren omwille van de sluitingsdag op woensdag en de kachels niet brandden, achtte men misdadig opzet niet uitgesloten. Een onderzoek gedaan door het parket en de ondervraging van een verdachte leverde bij gebrek aan bewijzen niets op..
Heropbouw van het stationnaar het model van het oude station
Omdat het stationscafé zo populair was bij de omwonenden en vlak naast het fietsroute netwerk, aan de rand van het natuurgebied Hoge Kempen lag, was dit een waardevolle toeristische trekpleister. Daarom was de heropbouw van het stationsgebouw naar het model van het oude station een wijze keuze. Weliswaar niet in hout maar in baksteen. Nadat de nieuwe eigenaars Chris Simons en zijn echtgenote Leliane Hurkens, het station lieten heropbouwen, openden ze hun “Café De Statie ” in 1987.
Het vormings-en rangeergebied
In tegenstelling tot het station is het rangeer gebied volledig ontmanteld. De functie bestond eruit om de bestellingen van klanten (meestal de staalindustrie waarvoor onze kolen zeer geschikt waren) om te vormen tot treinen met het aantal wagons naargelang de bestemming en de bestelhoeveelheid van de klant.
Het rangeergebied was zeer uitgebreid het reikte tot in bewoond gebied. Er waren laadbruggen, watertankstation voor stoomlocomotieven, carrousel voor locomotieven en rangeerhellingen. Het lag op de grens tussen Eisden en Vucht en was volledig aan beidde zijden omheind. Het vormde als het ware een ijzeren gordijn tussen Vucht (later Mariaheide) en Eisden. De sporen liepen nog verder door tot aan de St. Barbara ateliers aan het kanaal. De reizigers die het station verlieten via de bosweg naast het omheinde rangeergebied zagen hun locomotief passeren om te gaan omdraaien in de draaimolen van de vorming.
De allerlaatste kolentrein op 18 dec 1987.
Al in 1978 maakte de NMBS bekend dat in 1979 het personenvervoer definitief zou stoppen. Maar de plannen voor de sluiting zijn meermaals verschoven. De Belgische politiek was in die jaren erg onstabiel en dat zorgde voor een warrige communicatie en besluitvorming. Uiteindelijk ondanks lokale protestacties is de lijn 21Bis Hasselt – Eisden Mijn op 27 mei 1983 definitief gestopt met personenvervoer. 4 Jaren later werd de Kolenmijn Limburg Maas in Eisden definitief gestopt. Op 19 december 1987 vertrok de allerlaatste kolentrein na een kleine ceremonie aan het station. Sinds 1989 is dit baanvak officieel gesloten en voorbehouden voor toeristische exploitatie. Nu (2023) is deze spoorlijn ongeveer totaal overwoekerd door de natuur. De sporen zijn nauwelijks nog zichtbaar.
Van de 2 sporen is er al 1 spoor opgebroken.
Ondanks die slechte ligging toch een rol van betekenis voor de gemeente en zelfs de Maaskant.
De ontsluiting van de Maaskant:
Gaandeweg is het woongebied dichter naar het station gegroeid. Vooral de Tuinwijk met de verlenging van de Louis Mercierlaan en de daarbij horende straten. Maar ook Eisden Cité vanaf de jaren 50 – 60 met de Verlengde Pauwengraaf, het Europaplein, de Bevrijdingslaan maar ook, parallel, aan de andere zijde, de Lindenlaan en de verbinding met de Spoorwegstraat. Toch is de laatste 100 m van de Spoorwegstraat tot aan het station nog lang onverhard gebleven. Trouwens ook een openbare buslijn is nooit tot aan het station geraakt. Nochtans waren er voor de externe mijnwerkers iedere dag 3 klokvaste heen en terug verbindingen door de kolenmijn voorzien.
Er bestond al een spoorlijn 21A tussen Hasselt en Maaseik (sinds 1874). Dan volgde de verbinding met de Eisdense mijn (1920). De lijn verliep van de voet van de laatste helling rechtstreeks naar de mijn. Die werd lijn 21B (of 21bis) genoemd. Zes jaar later, in 1926, kreeg deze spoorlijn de ligging die naar het station zou leiden, en ook het personenvervoer werd ingevoerd. Sindsdien was er dus een rechtstreekse treinverbinding tussen Eisden en Leuven, Brussel en de rest van Vlaanderen. De lijn Leuven-Eisden Mijnen bracht de mijnwerkers uit het Hageland naar de Limburgse Mijnen waarmee het begrip “de treinmannen” een bijzondere inhoud kreeg. Toen na de tweede Wereldoorlog alle mijnwerkers per jaar gratis 32 treincoupons kregen (16 ritten heen- en terug) konden ze gemakkelijk vanuit Eisden statie met hun gezin naar de kust reizen. Vaak werden die coupons ook voor schoolreizen of Chirokampen gebruikt. De kust of het Meli park in de Panne waren geliefde bestemmingen. De lijn 21A Hasselt – Maaseik is overigens voor reizigersverkeer eind jaren 50 stilgelegd en in 1979 is ook het goederenverkeer opgeheven. Het hele spoortraject vanaf As werd vanaf 1988 afgebroken en omgevormd tot een fiets- en wandelweg.
Hieronder een overzicht van de NMBS over het reizigers treinverkeer.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Station_Eisden
Aankomst voor heelwat arbeidsmigranten t.b.v. de kolenmijn.
Het station in Eisden was ook een eindpunt voor de migranten na meestal zeer lange reizen van uit hun geboorteland. De ronselaars van de kolenmijn waren zeer actief op zoek naar geschikt werkvolk voor onze kolenmijn. Niet alleen in Europa maar ook daar buiten. Een tiental nationaliteiten hebben hun geboorteland verlaten, met de hoop om hier een betere toekomst op te bouwen. Vaak zijn het eerst de mannen geweest om dan later hun achtergebleven gezin of familie te laten overkomen. Voor velen moet dit klein “Western” station, midden in bos en heide, twijfel opgewekt hebben over hun toekomst hier in Eisden. Vele gastarbeiders zijn ook met bussen in Eisden aangekomen.
In 1923 telde het gebied wat nu Maasmechelen is, 9737 inwoners. 15 jaren later in 1938 is het aantal inwoners bijna verdubbelt naar 18475. Vele duizenden waren migranten die in dit kleine stationnetje voor het eerst hier in Eisden hun voet aan de grond zetten!
Maar ook voor andere reizigers werd dankbaar gebruikgemaakt van dit station. Bijvoorbeeld pendelaars en studenten voor werk en scholen in Genk, Hasselt, Leuven enz. of vakantiereizen vooral naar de kust.
Eisden Statie treinreizigers
Pakjesverdeelcentrum voor Maaskant (Bpost avant la lettre)
Samen met de treinen kwamen ook pakjes aan van en naar de Maaskant. Deze werden dagelijks opgehaald. Eerst met paard en kar en/of per fiets, later met de vrachtwagen en ook dan nog met de fiets. 30 jaar werd deze dienst verzorgd door de broers Pierre en Henri Thommissen. Deze kop verscheen op 16 jan 1976 in het Belang van Limburg:
Kranten artikel HBVL Regionaal 16/01/1975
Pakjes werden frequent door de vele migranten gebruikt voor zendingen van en naar hun thuisland. Ze misten bijvoorbeeld de voedingswaren en de kruiden uit hun herkomstland. Die werden dan besteld bij hun familie in het vaderland. Die verzonden ze dan per pakket naar België en kwamen hier aan in het station en moesten dan samen met de andere pakketten bezorgd worden in het hele Maasland. Later verzorgden de migranten zelf het transport en zo ontstonden vele winkeltjes met specialiteiten uit de vele herkomst landen. Aangezien er in Limburg praktisch geen maakbedrijven waren, moesten vele zelfstandigen met goederen bevoorraad worden via het station. Alles moest aangevoerd worden, denk aan schoenen, huisraad, gereedschap, kleding, maar ook bijv. dagelijks de kranten en de wekelijks nieuwe filmen voor de Eisdense cinema’s. De gebroeders Tommissen hadden vaak lange werkdagen om alles geleverd te krijgen.
HBVL 16 jan 1976
Het station werd toeristische trekpleister
Naarmate het woongebied van Maasmechelen, maar ook de wijk Mariaheide (Vucht) aan de andere zijde van het rangeergebied, tot dicht bij het station gegroeid was, groeide ook de populariteit van het station en met name het stations café. Het werd een ontmoetingsplaats voor de omwonenden wijken. Er werden feesten georganiseerd er werd zelfs Italiaans Bocce-speelveld (Italiaans jeu de boules spel) gecreëerd waarop heuse wedstrijden georganiseerd werden.
Klik voor een grotere afbeelding
Het originele stationscafé.Het nieuwe stationscafé na de brandSpeelveld voor Italiaans Bocce bollen spel.
Zelfs na de brand in 1985 en de heropbouw bleef het station een ontmoetingsplaats.en werd het een toeristische trekpleister mede ook omdat het fietsroutenetwerk dat het station een rechtstreeks verbinding mogelijk maakte met De toegangspoort van het Nationale Natuurpark Hoge Kempen aan weg naar As. vanaf de weg van as verwoestende brand totaal vernield was, heeft men na rijp beraad besloten voor de heropbouw van het station. De voornaamste reden was dat het een geliefde ontmoetingsplaats voor de lokale bevolking was maar ook een getuigenis van ons kolenmijnverleden en dus een toeristische waarde had. Het station werd weliswaar niet in hout gerestaureerd maar in beton.
Sinds 1989 is de spoorlijn 21B door de NMBS voor toeristische activiteiten opengesteld. Vanaf 2000 tot ca 2012 werd door de vzw Kolenspoor toeristische spoorfiets tochten en ook een pendeltreintje Van Waterschei tot As en Van As tot Eisden en retour georganiseerd. Na 2014 was de toestand van dit baanvak dermate slecht dat het voor toeristische exploitatie onbruikbaar was geworden.
Nu bijna 40 jaar later is Eisden station nog steeds een trekpleister zowel voor de inwoners van Maasmechelen alsook voor fietsende toeristen of wandelaars. Het station ligt immers op het fietsknopen netwerk. Vanaf knooppunt 60 (Toegangspunt Salamander Nationaalpark Hoge Kempen naar Knooppunt 502 bij hotel Terhills. Vlak na het verlaten van het Mechels bos ligt het station met zijn druk bezocht café de Statie en zijn terras.
Toeristisch pendeltreintje tussen As en Eisden
Hieronder een filmpje uit 2011 over de activiteiten van de vzw Kolenspoor
Bronnen:
Jan Kohlbacher
Tijdschriften Eisden jaargang 10 nr2 en jaargang 24 nr2
Hieronder de gelegenheid tekst uit het tijdschrift EISDEN Jaargang 40 – nr 4
door Jan Kohlbacher (tevens mede stichter)
Sedert de oprichting van de Stichting Erfgoed Eisden (toen nog de Geschied- en Heemkundige Kring Eisden) hebben enkele generaties medewerkers de lokale, regionale en sociaal-historische geschiedenis van Eisden, en bij uitbreiding van Leut Meeswijk en het hele Maasland, in kaart en aan de man gebracht.
Dat gebeurde op velerlei domeinen: het redden en archiveren van kleine en grote verzamelingen documentatie en foto’s, het bestuderen en publiceren ervan in het tijdschrift EISDEN, in bijzondere uitgaven en in artikels voor vele overkoepelende geschiedkundige uitgaven. Ontelbare wetenschappers en studenten raadpleegden inmiddels dit Archief- en Documentatiecentrum.
Daarnaast was er de oprichting van Het Museum van de Mijnwerkerswoning, onlangs uitgebreid met het Speel-, Leef- en Leermuseum voor kinderen. Een belangrijke trekpleister, vooral ook voor de plaatselijke jeugd, om kennis te maken met het pittige verhaal van de migratie van hun (groot-)ouders naar Eisden. Daaruit groeide al heel vroeg een Gidsenwerking, met rondleidingen in de musea, de tuinwijk, de mijnsite.
Ten behoeve van de werking van beide musea groeide ook een grote verzameling aan Roerend Erfgoed, vele voorwerpen met een soms mooie, vaak beladen geschiedenis, die niet enkel in die musea, maar ook tijdens ontelbare tentoonstellingen het publiek wegwijs maakten in het dagdagelijkse leven in het verre en recente verleden.
Aan de vooravond van het jaar 2024 past het om dankbaar terug te denken aan al die vrijwilligers, medewerkers, bestuursleden, redactieleden, fotografen, gidsen, handen-uit-de-mouwen-stekers met spade, stofdoek, penseel en laptop. Dank aan al die warme mensen die dit tot heden allemaal mogelijk maakten.
Kom naar het Koninginnenpark kennismaken met verschillende verenigingen die zich voorstellen.
Naast eten en drinken is er dans, muziek, scouts, enz.
GRATIS INKOM
Stichting Erfgoed Eisden en Tuinwijk 2020 staan er ook met hun eigen stand.
Bij onze stand kan je koopjes doen van historische boeken en publicaties die we nog op voorraad hebben.
Ook dit jaar zorgt ECRU-Mijnerfgoed voor een mooie herinnering voor de deelnemers aan de Open Monumentendag. De bezoekers aan de infostand van de Stichting Erfgoed Eisden, op zaterdag 9 september en de deelnemers, op zondag 10 september, op Open Monumentendag, aan de rondleidingen in de Sint Barbarakerk van de partij zijn of de toren van deze kerk bezoeken, kunnen een dergelijke dubbele zichtkaart als herinnering meenemen.
De mooie dubbele zichtkaart van ECRU-Mijnerfgoed met ludieke informatie over dit indrukwekkende Eisdense monument.
In onze groene Tuinwijk zal ter gelegenheid van Open Monumentendag, de Sint Barbarakerk, het grootste en imposantste overblijfsel van ons mijnverleden, open gesteld worden voor het publiek. Ook de toren zal toegankelijk zijn.
Gebouwd tussen 1934 en 1936 is deze parochiekerk wel het meest imposante monument in de hele Maaskant. Met zijn 54 m hoge toren overheerst hij het hele gebied en is het ook het hoogste uitkijkpunt voor een grandioos panorama op de Maasvallei.
Middels prestigearchitectuur wilde de mijnmaatschappij een beeld oproepen van voorspoed, macht en aanzien en zo het imago van de kolenmijn verbeteren.
In die periode was ook de macht van de katholieke kerk nog zeer groot. De parochiekerk moest voldoende ruimte bieden zodat elke inwoner op zondag de erediensten kon bijwonen. Maar ook verschillende mijlpalen in een katholieke beleving vonden plaats in de kerk. Denk aan doopsel, communie, vormsel, huwelijk en begrafenis. Tijdens de vele katholieke feestdagen was de parochiekerk ook een ontmoetingsplaats van de multiculturele tuinwijk bewoners.
Onze gidsen organiseren de rondleidingen in de Kerk. Gelijktijdig zal Tuinwijk2020 alles in goede banen leiden voor een bezoek aan de kerktoren.
Ter gelegenheid van deze dag zorgt ECRU Erfgoed voor een mooie serie postkaarten ontdek jij de imposante Sint-Barbarakerk?
Vanaf 15/10/2022 was deze tentoonstelling in het Cultureel Centrum zeer succesvol en werd daarom meerdere keren verlengd. 16/06/2023 was de laatste bezoekdag. Maar omdat de foto collectie zo uniek en waardevol was heeft onze stichting besloten om deze tentoonstelling een 2de leven te geven.
Met instemming van Luc Vanderputte, voorzitter van de kerkfabriek Eisden-Tuinwijk is de tentoonstelling terug opgebouwd in de winterkapel van de Sint Barbarakerk. Daar kan ze op afspraak en bij geleidde bezoeken bezichtigd worden. Tijdens Open Monumentendag op 10 sept zal 100 jaar Charbonnage in de winterkapel weer tentoongesteld worden.
Op 22 mei sloten de leerlingen van het 5de leerjaar hun project over WOII af met een presentatie van foto’s uit het archief van de stichting Erfgoed Eisden . Jan Kohlbacher vertelde hierbij hoe hijzelf, als vierjarig kind bij het begin van de oorlog, die oorlogsjaren samen met zijn ouders en vriendjes heeft beleefd. Naast zijn eigen ervaringen gaf Jan ook toelichting bij tientallen authentieke foto’s uit Maasmechelen die gemaakt zijn tijdens deze oorlogsjaren. Vele onderwerpen passeerden de revue: De honger, schuilkelders, smokkelaars, krijgsgevangenen, verzetsstrijders, Jodenvervolging, bombardementen, bevrijding … De leerlingen stelden tussendoor ook vragen zodat het geheel een zeer boeiende belevenis geworden is zeker als je beseft dat de dagelijkse actualiteit van bombardementen en vluchtelingen onze huiskamers binnen komt.
Nadat het Erfgoeddag-weekeinde een grote publieke belangstelling kreeg, volgden nadien (Do 27april) de kinderenvan de Basisschool De Griffel van Eisden Tuinwijk. Ze brachten geleide bezoeken aan de voorstelling en expo “TREKKRACHT” in de Winterkapel van de Sint Barbarakerk.
De derde, vierde en vijfde leerjaren, meer dan 70 leerlingen, konden samen met hun leerkrachten een filmpje bekijken met oude beelden van trekdieren. Beelden die zich voor hen in een oud landschap en oude dorpsgezichten en straatbeelden afspeelden.
Bekijk het filmpje in dit bericht: erfgoeddag-22-en-23-april-2023 Gebruik daarna de terugkeerpijl links bovenaan om hieronder verder te lezen.
Op de tafels konden ze de originele opstellen lezen en bekijken die door hun grootouders of overgrootouders geschreven zijn toen die zelf in de basisschool zaten. Er werd toen soms heel anders met dieren omgegaan.
De vele vragen die deze leerlingen stelden getuigden van de belangstelling die, ook bij hen opgewekt werd, voor deze aparte brok verleden van hun grootouders en overgrootouders.
ECRU Erfgoed, de initiatiefnemer van deze erfgoeddag, heeft dit geleide bezoek bijgewoond. Alle foto’s in dit artikel zijn door ECRU gemaakt en ter beschikking gesteld voor deze publicatie.
Hoe de mens in het verleden de trekkracht van dieren heeft gebruikt?
Er waren zowel in Eisden dorp (Sint Willibrordus kerk) alsook in Eisden cité (Sint Barbarakerk) identieke tentoonstellingen ingericht. Op beide locaties werd er op een groot scherm continu een videomontage afgespeeld met beelden van lastdieren zoals die in het verleden en soms nog in het heden door diverse beroepsgroepen of tijdens evenementen werden ingezet.
Sint Willibrorduskerk
Sint Barbarakerk
Opstellen uit de lagere school in de jaren ’30 over dieren.
Maar de bezoekers konden ook op enkele tafels, originele opstellen over dieren, bewonderen die in de dertiger jaren door lagere school kinderen zowel in Eisden dorp als in Eisden cité geschreven zijn. Het zijn stuk voor stuk getuigenissen dat er in die tijd nog veel aandacht aan schoonschrift en tekenen werd besteed.
Hier onder kan je de filmmontage bekijken die op de videoschermen tijdens de tentoonstelling werden afgespeeld.
Gedurende de 2 erfgoeddagen hebben in totaal 290 personen de 2 tentoonstellingen bezocht.
‘Trekkracht’ over trekdieren en oude kinderopstellen
Paarden, ezels, honden…: verschillende dieren werden vroeger als trekdier gebruikt, en dat is ook vastgelegd op foto of video. Kom deze histories beelden ontdekken op 2 locaties. Gelijktijdig kun je er ook oude opstellen met tekeningen over dieren van schoolkinderen uit de jaren ’30 bewonderen alsook oude schoolprenten van dieren.
Waar? Op twee locaties:
Sint-Willibrorduskerk Vrijthof,Eisdendorp. Wanneer? ZATERDAG 22 april van 10-12 en van 14 -18 uur en ZONDAG 23 april van 13 – 18 uur
Tuinwijk Sint-Barbarakerk,winterkapel Kastanjelaan Wanneer? ZATERDAG 22 april en ZONDAG 23 april telkens van 10 – 12 uur en van 14 – 18 uur Tevens zal ook de kerktoren toegankelijk zijn (vanaf 6 jaar).
LET OP : IN HET ECRU KRANTJE ZIJN NIET DE JUISTE OPENINGSTIJDEN VERMELD!
22 februari Aswoensdag om 14 uur na de Aswoensdag mis werden naar aloude traditie de krentenbroodjes “Pèèrdskeutele” uitgedeeld aan de aanwezigen die tijdens de dienst een assenkruisje hadden ontvangen.
Pèèrdskutele Pier was een Eisdense figuur die na de Aswoensdagmis buiten aan de kerkdeur, de “pèèrdskeutel” uitdeelde aan de kerkgangers. Ooit was dit de pacht voor het Kerkelandje dat hij mocht gebruiken. Zijn naam was Pier Ramakers en hij moest in ruil voor een jaarlijkse pacht de kinderen die hun askruisje konden laten zien een krentenbroodje schenken, “so groot al eenen pèèrdskeutel”. Daarna begon de veertig dagen vastenperiode volgens het christelijk geloof.
Deze site maakt gebruik van cookies, zodat wij je de best mogelijke gebruikerservaring kunnen bieden. Cookie-informatie wordt opgeslagen in je browser en voert functies uit zoals het herkennen wanneer je terugkeert naar onze site en helpt ons team om te begrijpen welke delen van de site je het meest interessant en nuttig vindt.
Strikt noodzakelijke cookies
Strikt noodzakelijke cookie moet te allen tijde worden ingeschakeld, zodat we je voorkeuren voor cookie-instellingen kunnen opslaan.
Als je deze cookie uitschakelt, kunnen we je voorkeuren niet opslaan . Dit betekent dat elke keer dat je deze site bezoekt het nodig is om cookies weer in te schakelen of uit te schakelen.
