Deze beschrijving is van G.H. Dexters, gewezen onderwijzer in Eisden. Het verhaal begint in het Mesolithicum, dat is de overgang van rondtrekkende jagers-verzamelaars naar het begin van veeteelt en landbouw (ca 10.000 – 7500 vC) tot 1830 toen Belgïe onafhankelijk werd van Nederland.
Eisden is één van de oudere nederzettingen uit het Maasland. De oudste bewoningssporen dateren uit het Mesolithicum. Vanaf dit ogenblik was er reeds een continue bewoning waaruit zich stilaan de dorpskern van het oude Eisden, Eisden-dorp, ontwikkelde.
Op meerdere plaatsen in het dorp werden overblijfselen van Romeinse villa’s teruggevonden. Er heeft veel inkt gevloeid over de vraag of Eisden mag geïdentificeerd worden met de Romeinse statio Feresne die op de Peutingerkaart wordt aangeduid. Op dit ogenblik opteert men eerder voor het nabije Mulhem, dat aan de basis ligt van de Eisdense Sint Willibrordus- parochie en nog lange tijd parochiaal afhankelijk bleef van Eisden.
Plaatsnamen als “Berensheuvel” en “Couwenberg” herinneren aan de Franken die vanaf het begin van de 4e eeuw onze gewesten kwamen bevolken.
Tijdens de 10e eeuw behoorde Eisden tot het gebied van de heren van Kessenich om dan via schenkingen in handen te komen van de abdissen van het vorstendom Thorn dat rechtstreeks afhankelijk was van de Duitse Keizer.
In de 16e eeuw werd Eisden verkocht aan Balthasar van Vlodropp, heer van Leut. Nauwelijks was de heerlijkheid Eisden overgegaan van de kromstaf naar het wereldlijk gezag of de woelige tijden begonnen pas goed. De heren van Leut kozen partij voor de prins van Oranje, Willem de Zwijger. Willem’s rijk was echter van korte duur en de Spaanse bezettingstroepen zogen de lokale bevolking letterlijk uit.
De machtstrijd over Eisden zou nog lang blijven aanslepen: in de 17e eeuw kreeg Eisden niet alleen Franse soldaten maar ook Croatische, Poolse en Beierse troepen over de vloer: het waren de hoogtijdagen van de Tachtigjarige oorlog!
In de loop van de 18e en 19e eeuw kwamen Fransen en Nederlanders op bezoek… Pas met de onafhankelijkheidsverklaring van België in 1830 zou de rust enigszins terugkeren!
Achtergrond-informatie: G.H. Dexters, De Heerlijkheid Eisden. Een brok geschiedenis, Eisden, 1936.
